Ukraina, 49 mln. mieszkańców, członek Wspólnoty Niepodległych Państw

Ukraina jest państwem młodym, nadal poszukującym własnej tożsamości, także w zakresie ustawodawstwa kombatanckiego. Głównym problemem, przed którym stoją od wielu lat władze ukraińskie jest status Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii.

Podstawowym aktem regulującym ukraińskie prawo kombatanckie jest ustawa z 25 listopada 1995 roku o statusie weteranów wojny i gwarancjach ich socjalnego zabezpieczenia (Pro status weteraniw wijny, harantiji jich socialnoho zachystu). Ustawa ta określa uprawnienia przysługujące:

1. uczestnikom konfliktów zbrojnych, do których zaliczeni są między innymi:
   • żołnierze radzieccy walczący w czasie II wojny św. w armii czynnej, oddziałach partyzanckich, organizacjach konspiracyjnych i formacjach organów bezpieczeństwa;
   • żołnierze Batalionów Niszczycielskich, którzy walczyli z antyradzieckim podziemiem;
   • żołnierze Ukraińskiej Powstańczej Armii, którzy brali udział w walkach z Niemcami;
   • żołnierze biorący udział w powojennych konfliktach zbrojnych lub misjach pokojowych poza granicami ZSRR i Ukrainy;
   • małoletnie ofiary represji hitlerowskich;
2. uczestnikom wojny, to jest między innymi osobom, które w latach 1941-1945:
   • pełniły służbę wojskową na tyłach i zostały odznaczone medalami radzieckimi;
   • dobrowolnie udzielały pomocy wojsku, partyzantom i organizacjom konspiracyjnym;
   • były represjonowane przez władze radzieckie lub hitlerowskie;
3. inwalidom wojennym, w związku z trwałym uszczerbkiem na zdrowiu doznanym przez:
   • żołnierzy w trakcie służby wojskowej w warunkach wojennych, rozminowywania, udziału w akcji ratowniczej w Czernobylu (i in.);
   • dzieci do lat 14 w wyniku represji hitlerowskich.
4. członkom rodzin zmarłych weteranów.

Od 1999 roku główną instytucją, w której gestii pozostają sprawy kombatanckie, jest na Ukrainie Państwowy Komitet Ukrainy do Spraw Weteranów (Derżawnyj komitet Ukrajiny u sprawach weteraniw). Działa przy nim, jako organ konsulatacyjno - doradczy, Rada organizacji weteranów wojny. Zadania wynikające z ukraińskiej ustawy kombatanckiej realizuje także szereg innych instytucji, w tym Ministerstwo Obrony (Ministerstwo oborony) oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej (Ministerstwo praci ta socjalnoji polityky). W terenie sprawami kombatanckimi zajmują się obwodowi pełnomocnicy Komitetu i zastępcy przewodniczących miejscowych organów administracji państwowej, natomiast o samym przyznaniu uprawnień orzekają Komisje Określające Status Kombatanta, działające przy zakładach ubezpieczeń społecznych i wojskowych komendach uzupełnień.

Ukraińska ustawa kombatancka poszczególnym kategoriom weteranów wojny przyporządkowuje częściowo odrębne, dość obszerne, katalogi przywilejów i uprawnień. Oprócz stałych świadczeń emerytalno-rentowych, zwracają tutaj uwagę uprawnienia, których adresatami są głownie osoby młode, powracające z wojny. W ramach pomocy w adaptacji do nowych warunków życia zdemobilizowani żołnierze mają prawo wstępu bez egzaminu na wyższe uczelnie, pierwszeństwo przyjęcia do szkół zawodowo-technicznych lub na kursy zawodowe. Nie bez znaczenia jest dla nich także możliwość otrzymania przydziału mieszkania poza kolejnością oraz prawo do zwolnień podatkowych i do uzyskania na korzystnych warunkach pożyczki budowlanej.

W zakresie opieki zdrowotnej i socjalnej ukraińskim kombatantom przysługuje pierwszeństwo obsługi w zakładach leczniczych, szpitalach i aptekach. Zwolnieni są oni z opłat za leki na recepty, za protezy zębowe i raz na dwa lata za pobyt w sanatorium. Mają również prawo do miejsca poza kolejnością w domach opieki społecznej i do bezpłatnego w nich pobytu.

Wspomniana ustawa gwarantuje weteranom bezpłatne przejazdy miejskimi oraz podmiejskimi środkami transportu kolejowego, autobusowego i wodnego na terenie obwodu, w którym zamieszkuje uprawniony i raz na dwa lata zwolnienie z opłat za przejazd lub przelot do wybranej miejscowości i z powrotem (lub zamiennie raz do roku z 50% zniżką). Do ulg komunikacyjnych, do których uprawnieni są ukraińscy kombatanci, można zaliczyć także zniżki w opłatach za podłączenie do sieci telefonicznej (zniżki w granicach 20-100%)i za abonament telefoniczny (zniżka 50%).

Kombatantom przysługują również zwolnienia w opłatach za mieszkanie i usługi komunalne, których zakres uzależniony jest od kategorii osoby uprawnionej (zniżki 50-100%).

Z podobnych przywilejów mogą korzystać pozostali po żołnierzach poległych bądź zmarłych w wyniku ran: rodzice, wdowy i wdowcy, którzy nie zawarli powtórnego związku małżeńskiego oraz pozbawione rodziny dzieci. Przysługują one także wdowom i wdowcom, którzy nie zawarli ponownego małżeństwa, pozostałym po inwalidach wojennych lub weteranach - inwalidach z ogólnego stanu zdrowia.

Ustawa określająca status ukraińskich kombatantów przewiduje, że z uprawnień nie mogą korzystać więźniowie hitlerowskich obozów i osoby deportowane przez Niemców, którzy podjęli działalność przeciwko ZSRR, a także skazani za zbrodnie wojenne żołnierze UPA. Na Ukrainie przyznanych uprawnień można pozbawić weterana jedynie w trybie sądowym

Obecnie żyje w tym państwie blisko 6 mln. weteranów wojny, zrzeszonych między innymi w: Organizacji Weteranów Ukrainy (Orhanizacija weteraniw Ukrajiny), Ukraińskiej Organizacji Inwalidów Wojny i Sił Zbrojnych (Ukrajinśka orhanizacija inwalidiw wijny ta Zbrojnych Sył), Ukraińskim Związku Weteranów Afganistanu (Ukrajinśka Spiłka weteraniw Afhanistanu) i Ukraińskiej Asocjacji Uczestników Operacji Pokojowych (Ukrajinśka Asocjacija uczasnykiw myrotworczych operacij).

Stan na 2002 r.