Republika Chorwacka, 4,76 mln. mieszkańców

Zmiany polityczne, które zaszły na ziemiach dawnej Jugosławii i towarzyszące im konflikty zbrojne, wpłynęły w znaczący sposób na kształt chorwackiego prawa kombatanckiego. Odrzucono ustawodawstwo jugosłowiańskie, a w jego miejsce przyjęto nowe akty prawne.

Ustawą z 24 listopada 1992 roku o ochronie wojennych i cywilnych inwalidów wojny (o zaštiti vojnih i civilnih invalida rata) określony został status i uprawnienia osób, które poniosły trwały uszczerbek na zdrowiu podczas II wojny światowej. Zaliczono do nich poszkodowanych:

• żołnierzy sił zbrojnych Niezależnego Państwa Chorwackiego (tzw. ustasze),

• żołnierzy i partyzantów jugosłowiańskich,

• cywilne ofiary działań wojennych.

Po wejściu w życie wspomnianej ustawy zweryfikowano uprawnienia rentowe byłych żołnierzy Jugosłowiańskiej Armii Ludowej i cywilnych ofiar wojny. Ponad 500 osobom odebrano posiadany status, a blisko 3500 zmieniono grupę inwalidztwa. Przywileje utracili nawet ci weterani i ofiary wojny, którzy mieli uznany 90% stopień inwalidztwa.

Uprawnienia inwalidów II wojny światowej przyznawane są przez regionalne urzędy pracy, zdrowia i opieki socjalnej (w żupaniach), a w drugiej instancji przez Biuro do Spraw Kombatantów Ministerstwa Pracy i Opieki Socjalnej (Ministarsvo rada i socijalne skrbi).

Poszkodowani omawianej kategorii otrzymują renty inwalidzkie oraz specjalne dodatki pielęgnacyjne i ortopedyczne. Osoby z uznanym 80-100% inwalidztwem posiadają zniżki w opłatach za przejazdy środkami transportu kolejowego i wodnego.

Drugą grupę beneficjentów prawa kombatanckiego określiła ustawa z 24 października 2001 roku o prawach chorwackich weteranów wojny o niepodległość i członków ich rodzin (o pravima hrvatskih branitelja iz domovinskog rata i članova njihovih obitelji). Ustanowiła ona specjalny status osób, które w latach 1991-1995:

• walczyły przez co najmniej 60 dni jako żołnierze ochotnicy,

• w trakcie służby wojskowej odniosły trwały uszczerbek na zdrowiu,

• zostały pozbawione wolności.

Do grupy uprawnionych chorwacki ustawodawca zaliczył także członków rodzin osób poległych i zaginionych.

Status beneficjentów wymienionej ustawy przyznają urzędy samorządu terytorialnego i - jako druga instancja - Ministerstwo Chorwackich Weteranów Wojny o Niepodległość (Ministarstvo hrvatskih branitelja iz domovinskog rata). Ministerstwo koordynuje działania państwa na rzecz weteranów wojny o niepodległość, uczestniczy w realizacji programów profesjonalnej rehabilitacji inwalidów wojennych, a także programów pomocy socjalno-psychologicznej i zatrudnienia zdemobilizowanych żołnierzy. Współpracując z innymi resortami i instytucjami państwowymi, zajmuje się identyfikacją i ekshumacją poległych żołnierzy oraz lokalizacją miejsc masowych grobów ofiar wojny.

Zakres i rodzaj uprawnień przyznawanych na podstawie ustawy z 2001 roku uzależniony jest od kategorii beneficjenta. Weteranom przysługuje pierwszeństwo przy zatrudnianiu, przy zakupie lokalu dla własnej firmy i w przyjęciach do instytucji szkolnych. W trakcie nauki otrzymują stypendia i bezpłatne podręczniki. Należą im się również ulgi podatkowe i celne. W czasie pozostawania bez pracy otrzymują specjalne rekompensaty.

Ustawa określa także emerytalne przywileje kombatanckie. Ponadto przyznaje inwalidom wojennym renty specjalne oraz - w zależności od stopnia inwalidztwa - dodatki pielęgnacyjne, ortopedyczne i inne. Renty inwalidzkie nie podlegają opodatkowaniu.

W Chorwacji działa szereg organizacji założonych przez weteranów II wojny światowej i ofiary represji wojennych. Największymi, o ogólnokrajowym zasięgu, są: Związek Kombatantów Antyfaszystów Republiki Chorwackiej i Chorwackie Stowarzyszenie Więźniów Politycznych. Obok nich działa również około 35 stowarzyszeń krajowych i regionalnych zrzeszających weteranów i ofiary wojny o niepodległość 1991 - 1995. Największą, aktywną politycznie organizacją jest Stowarzyszenie Chorwackich Weteranów i Inwalidów Wojny o Niepodległość.

Stan na 2002 r.