Republika Francuska, 58,9 mln. mieszkańców, członek NATO i Unii Europejskiej

Francja jest państwem, w którym nie ma ustaw mających charakter ogólny lub wiodący w dziedzinie prawa kombatanckiego. Status kombatantów i ofiar wojny reguluje w tym kraju blisko sto aktów prawnych adresowanych do:

• żołnierzy francuskich sił zbrojnych¹ lub sił sprzymierzonych, którzy brali udział w walkach w okresie I i II wojny światowej albo w wojnach kolonialnych;
• inwalidów wojennych;
• członków ruchu oporu 1940-1945;
• marynarzy floty handlowej Francji walczącej;
• osób przymusowo wcielonych do armii niemieckiej;
• osób deportowanych do III Rzeszy;
• więźniów politycznych;
• uczestników międzynarodowych misji pokojowych i stabilizacyjnych.

Podstawowe zadania na rzecz środowisk kombatanckich wykonuje we Francji Minister do Spraw byłych Kombatantów i Ofiar Wojny (Ministre des anciens combattants et victimes de guerre)² . Minister podlega resortowi obrony (Ministére de la Défense) i odpowiada za stronę legislacyjną i realizacyjną zobowiązań państwa wobec weteranów oraz ofiar wojen. Prowadzi także działalność w zakresie organizowania uroczystości państwowych, informacji historycznej i upamiętniania wydarzeń związanych z wojnami oraz opieki nad cmentarzami wojennymi, współpracując w tym zakresie z Dyrekcją Pamięci, Dobra Narodowegoi Archiwów Ministerstwa Obrony (Direction de la mémoire, du patrimoine et des archiwes).

Ministrowi podlegają bezpośrednio Narodowy Instytut Inwalidów (Instytution nationale des invalides) oraz Narodowy Urząd byłych Kombatantów i Wdów Wojennych (L'Office national des anciens combattants et des veuves de guerre).

Instytut jest ośrodkiem medyczno-chirurgicznym oraz placówką przyjmującą na pobyt stały ciężko kontuzjowanych inwalidów wojennych i ofiary wojny. Prowadzenie tej placówki wiąże się ze stałą współpracą Ministra z - działającą w strukturach resortu obrony - Dyrekcją Statusów, Rent i Społecznej Adaptacji (Direction des statuts, des pensions et de la réinsertion sociale).

Podległy Ministrowi Narodowy Urząd zajmuje się różnymi formami pomocy socjalnej dla uprawnionych, a także prowadzeniem domów opieki i szkół reeudukacji zawodowej. Instytucja ta posiada swoje oddziały terenowe w każdym, także zamorskim, departamencie.

Wnioski o wydanie tzw. karty kombatanckiej rozpatrywane są przez komisje złożone z przedstawicieli organizacji kombatanckich i administracji departamentów. Weryfikację kombatantów dokonuje się w oparciu o wykazy rejonów objętych walkami zestawiane w drodze rozporządzenia przez Ministerstwo Obrony. Wspomniane wykazy są bardzo szczegółowe, albowiem określają miejsca walk, czas ich prowadzenia i pododdziały bezpośrednio uczestniczące w zmaganiach.

Uprawnienia przyznawane są przede wszystkim tym weteranom, którzy brali bezpośredni udział w walkach łącznie przez co najmniej 3 miesiące lub doznali trwałego uszczerbku na zdrowiu w trakcie służby wojskowej w warunkach wojennych. Francuskie prawo kombatanckie przewiduje możliwość odstępstwa od tych zasad, jeśli weteran udowodnił na przykład, że:

• uczestniczył w wyjątkowo niebezpiecznych operacjach bojowych;
• był przetrzymywany przez co najmniej 6 miesięcy w obozie jenieckim na terytorium okupowanym przez Niemców lub co najmniej 3 miesiące w obozie na terytorium okupowanym przez Japończyków.

Minister do Spraw byłych Kombatantów i Ofiar Wojny może jednak podjąć decyzję o przyznaniu uprawnień także w przypadkach nie przewidzianych przepisami prawa kombatanckiego

Weteranom przysługuje prawo zatrudnienia w służbie cywilnej i niektórych gałęziach przemysłu. Mają oni także możliwość przechodzenia na wcześniejszą emeryturę, albowiem w zależności od charakteru odbytej służby wojskowej jej okres zaliczany jest w zwiększonym wymiarze do lat pracy, np. 1 rok służby może być przeliczony na 2, a nawet 3 lata pracy.

Oprócz rent inwalidzkich przyznanych z tytułu kontuzji wojennych, francuscy kombatanci otrzymują stałe dodatki kombatanckie w wysokości ok. 461 euro rocznie (dane z 2003 r.). Inwalidzi wojenni z uznanym 75 % stopniem inwalidztwa mogą także korzystać z bezpłatnej opieki medycznej oraz bezpłatnych pobytów w sanatoriach i domach wypoczynkowych.

Posiadacze karty kombatanckiej mają także prawo do zasiłków, nieoprocentowanych pożyczek, bezpłatnych porad adwokatów i miejsc w domach opieki podlegających Narodowemu Urzędowi byłych Kombatantów. Mogą również korzystać z bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej, przyznawanych przez władze lokalne.

Po śmierci uprawnionego wdowy, wdowcy, byli konkubenci i sieroty otrzymują renty jedynie w przypadku niskich dochodów własnych i mogą korzystać z pewnych przywilejów w zakresie opieki zdrowotnej. Państwo ponosi także koszty wystawienia grobowca poległego żołnierza i raz do roku pokrywa koszty wyjazdu na grób weterana. Osobom pozostałym po kombatantach i ofiarach wojny władze lokalne mogą także przyznawać prawo do bezpłatnych przejazdów środkami komunikacji miejskiej.

Z możliwości korzystania z uprawnień wyłączone są osoby, które:

• dobrowolnie (ochotniczo) uczestniczyły w walkach po stronie nieprzyjaciela;
• w trakcie przymusowej służby w armii nieprzyjaciela awansowały ze stopnia podoficerskiego na oficerski albo otrzymały awans na wyższy stopień oficerski;
• kolaborowały z nieprzyjacielem.

Francuscy kombatanci zrzeszeni są między innymi w: Narodowym Związku Kombatantów (Union National de Combattants), Narodowej Federacji byłych Kombatantów Algierii (Féderation Nationale des Anciens Combattans en Algérie), Republikańskim Stowarzyszeniu byłych Kombatantów (Assotiation Républicaine Ancienes Combattants). Z ruchem kombatanckim związane jest, działające od 1872 r., Narodowe Stowarzyszenie Pamięć Francuska (Association Nationale le Souvenir Français). Patronat nad tą organizacją sprawuje Prezydent Republiki, zajmuje się ona pielęgnowaniem pamięci o żołnierzach, którzy walczyli za Francję i opieką nad cmentarzami wojennymi.

Stan na 2005 r